Üstün zekalı çocuklarla ilgili anne ve babaların merak ettiği sorular

Değişen dünya ile birlikte artan uyaranlar sayesinde zekanın gelişimi de kaçınılmazdır. Üstün zekalı çocukların tanılanmasında günümüz teknoloji ve eğitimiyle bağdaşan testlerin kullanılmasının doğru olacağını düşündüğümden çocuklarınız için en güncel zeka testlerini sizlerle paylaşmak istiyorum. Aksi halde günümüz çağının zeka düzeyini ölçmek için güncel olmayan testlerin kullanılması bize gerçekçi olmayan zeka potansiyeli ile karşı karşıya bırakır.

Hangi Zeka Testleri Güncel ve Güvenilirdir?
Anadolu-Sak Zeka Ölçeği (ASİS): 4-12 Yaş arası bireylere uygulanır.
Cognitive Assessment System (CAS): 5-17 yaş arası bireylere uygulanır.
Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-IV (WISC-IV): 6-17 yaş arası bireylere uygulanır.

Zeka Testine Gitmeden Önce Bunu Çocuğuma Nasıl Açıklamalıyım?
Çocuğunuzu teste götürürken ‘sınav, test, değerlendirme’ gibi çocuğun kaygılanmasına neden olacak ifadeler kullanılmamalıdır. Bu ifadeler çocuğun gerçek potansiyelinin ortaya çıkmasını engeller.
‘Oyun oynacaksınız, çok keyifli vakit geçireceksin’ ifadeleri de yine doğru kullanım değildir. Çocuğun kafasındaki beklentiyi karşılamayacak bir ortam yine çocukta hayal kırıklığına neden olur. Değerlendirmeye gitmeden önce ‘Seni tanımak isteyen bir abla/ağabey var, ismi Tuğçe, Hasan. Sana soracağı bazı sorular varmış, seninle yalnız çalışmak istiyor, ayrıntısını ben de bilmiyorum. İstediğin zaman beni dışarıda bulabilirsin’ diyerek yönlendirebilirsiniz. Teste gidilmeden önce çocuğun sağlık durumunun iyi olması, uykusunu iyi almış ve karnının tok olması önemlidir. Fiziksel durumlar çocuğunuzun test performansını etkiler. Bu şartlar uygun değilse randevunuzu başka bir güne erteleyebilirsiniz.

Zeka Testi Sonucu Çocuğumun Tanılanmasında Yeterli Midir?
Testler çocuğun üstün zekalı olarak tanılanmasında tek başına yeterli değildir. Çocuğun gelişimi ile ilgili aileden ve öğretmenlerden alınan bilgiyle birlikte test sonucu bütüncül değerlendirilmelidir.

Zeka Testi İçin Nereye Başvurmalıyım?
Öncelikle testi uygulayacak uzmanın uygulama sertifikası ve yetkinlikleri bulunması aranacak ilk şarttır. Zeka testini uygulayacak uzmanın üstün potansiyelli çocuklar ile ilgili bilgi sahibi olması, bu çocuklarla çalışmış ve bu çocukları tanıyor olması, uzmanın test esnasında gözlemleri, aileden ve öğretmenden aldığı bilgiler ışığında bütüncül değerlendirme yapması büyük önem taşımaktadır.

Çocuğuma Tanı Aldığını Nasıl Söylemeliyim?
‘Üstün’ gibi etiket oluşturabilecek vurgular yapmaktan öncelikle geri durmalıyız. Bireysel farklılıkları vurgulamak en önemlisidir. Şöyle bir açıklama yapılabilir : ‘Hasan çok iyi piyano çalıyor, Tuğçe matematikte sınıfındaki en iyi öğrenci senin de hafızan çok kuvvetli, bir kere okuduğun bir şeyi unutmuyorsun’ gibi herkesin farklı konularda becerileri olduğunu kavramasını sağlayabilirsiniz. Ve tabii ki geliştirilmesi gereken yönlerine de vurgu yapmanız kimsenin mükemmel olmadığı konusunda farkındalık kazandırmanız da önemlidir.

Her Çocuğa Zeka Testi Yapılır Mı?
Hayır, her çocuğa zeka testi yapılmaz. Zeka testleri, genellikle belirli bir amaç doğrultusunda veya çocuğun ihtiyaçlarına bağlı olarak yapılır. Zeka testleri, bireylerin bilişsel yeteneklerini ölçmeye yönelik standartlaştırılmış araçlardır ve genellikle belirli durumlar için gereklidir. Anne baba merak ettiği için test yapmayı uygun bulmuyoruz.
Zeka testleri şu durumlarda yapılabilir:
● Eğitimde Özel Gereksinim Belirleme: Çocuğun öğrenme güçlükleri, özel gereksinimleri veya özel eğitime ihtiyacı olduğu düşünüldüğünde, zeka testleri bu ihtiyaçları belirlemek için kullanılabilir.
● Özel Yetenek Belirleme: Çocuğun özel yetenekli olduğu düşünülüyorsa, bu yetenekleri daha iyi anlamak ve özel eğitim programlarına yönlendirmek amacıyla zeka testleri yapılabilir.
● Öğrenci Değerlendirmeleri: Okul ortamında öğrenci performansını değerlendirmek ve öğretmenlere rehberlik sağlamak amacıyla zeka testleri kullanılabilir.
● Özel Eğitim Hizmetleri İçin Yönlendirme: Çocuğun özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olduğu düşünülüyorsa, zeka testleri bu ihtiyacı belirlemek ve uygun destek sağlamak için kullanılabilir.
Ancak, zeka testleri sadece bir bireyin zekasını ölçen araçlar değildir. Zeka, çok yönlü bir kavramdır ve test sonuçları, sadece belirli bir zamandaki performansı yansıtabilir. Ayrıca, zeka testleri bireyin diğer yeteneklerini, sosyal ve duygusal gelişimini ölçmez.
Zeka testi yapılması gerekip gerekmediği konusunda, ebeveynler, öğretmenler ve uzmanlar bir araya gelerek çocuğun genel gelişimini ve ihtiyaçlarını değerlendirmelidirler. Bu değerlendirme sürecinde zeka testleri, bir bireyin güçlü yanlarını belirlemek, eğitim programlarını yönlendirmek veya özel gereksinimleri tanımlamak için yardımcı olabilir.

Kaynak: Samsun Gazetesi

Uzman Psikolojik Danışman / Özel Yetenekliler Uzmanı
Tuğçe GÜNDÜZ YILMAZ